May 27, 2021

Stamgast

Het is een Jordaancafé zoals zovele: op de hoek van een straat (de Looiersgracht) en met een meer dan honderdjarige geschiedenis als uitspanning. Een snelle search laat zien dat het in de jaren vijftig onder andere café De Zon en café Bohemia (een begrip onder jazz-liefhebbers) heette. In de jaren zestig is het café-koffiehuis Het Gezellige Hoekje geweest en daarna heeft het in ieder geval ook nog Café Looiers geheten. Sinds 1998 is het Festina Lente, een eetcafé waar elke maand een poëziewedstrijd wordt gehouden. Maar mensen kennen het café vooral door het beeld dat op een bankje buiten zit: de Vaste klant met een poes. Het is één van de meest gefotografeerde beelden in Amsterdam. Het stamt uit 1997 toen de kroeg Café Looiers heette en het heeft inmiddels al een hele geschiedenis achter zich. In de beginjaren verloor het - polyester- beeld herhaaldelijk zijn hoofd tot het, gefinancierd door Heineken, in brons gegoten werd. Dat bezorgde een aantal vandalen een kapotte hand toen ze in de weken na de plaatsing van het bronzen exemplaar alsnog probeerden het beeld te onthoofden. En twee jaar geleden werd het beeld met verf besmeurd en was het een hele klus om het beeld weer toonbaar te maken.

 

De Vaste klant  is gemaakt door beeldhouwer Albert Zweep. Albert Zweep kwam als jonge beeldhouwer van Groningen naar het grote Amsterdam en vond zijn heil in Café Looiers bij een uitbater waarmee hij goed kon opschieten. Maar toen de rekening was opgelopen tot 2400 gulden moest er toch iets gebeuren. Het werd dit beeld van, volgens de kunstenaar, ‘een melancholische weduwnaar die een licht erotische band heeft met de poes’. Hij had zijn inspiratie opgedaan bij stadschroniqueur Simon Carmiggelt. Details ontbreken, maar ik kan me voorstellen dat bijvoorbeeld dit kronkeltje hem wel heeft aangesproken.


In een café in de Jordaan was ik, waar een tot op de draad versleten man, met zijn hoofd op tafel, vredig sliep, naast een jukebox, die op topsterkte een twist voortbracht, waarop twee enigszins verwilderde jongelui en een vader met zijn hooguit vijfjarig dochtertje, aan het dansen waren met de hoekige armbewegingen, die mij altijd doen denken aan mensen die, in oorlogstijd, op last van de vijand loopgraven graven. Het was vroeg in de middag. Er trad een onvast lopende man binnen, met een slecht, maar oninteressant gezicht. Hij was gewoon niet slecht genoeg. Zich aan de reling van de tapkast vastklemmend, bestelde hij bier. De kastelein, die jong was, doch reeds door alle gedistilleerde wateren gewassen, wierp een schattende kennersblik op hem en zei: ‘Neen, jij krijgt niet meer.’

De man droeg het als een man.

‘Goed,’ zei hij.

En hij ging - onvast van tred weer - naar de deur. Een kort, vernederend incident. Terwijl de jukebox speelde, de versleten man vredig doorsliep en de vader met het dochtertje de twist verder uitdiepte, dacht ik aan die ene keer in mijn leven, toen het mij ook overkwam, dat een kastelein naar mij keek en tegen mij zei: ‘Neen, jij krijgt niet meer.’ (…)

Met Albert Zweep is het helemaal goed gekomen. Hij woont nog steeds in Amsterdam en is inmiddels een gerenommeerd kunstenaar. Onder andere de leeuw bij het sportcentrum van de KNVB is van zijn hand.



Bronnen:

http://www.albertzweep.nl/index.html

Het tekstfragment is uit Simon Carmiggelt, Het harde: neen, Kroeglopen 2. https://www.dbnl.org/tekst/carm002kroe03_01/carm002kroe03_01_0012.php