Koggeschip en Keizerskroon in de tuin van het Rijksmuseum

Een van mijn favoriete loopjes is een rondje door de tuinen van het Rijksmuseum. Zelfs in de drukste tijd van het jaar is er altijd wel een stille tuinkamer te vinden. Een tuinkamer, want Pierre Cuypers, de architect van het Rijksmuseum, zag de tuinen buiten als weerspiegeling van de kamers binnen. Net als binnen loop je ook buiten door de geschiedenis en zijn er regelmatig weer nieuwe dingen te zien. Zo is er vorig jaar zomer een kunstwerk van Carel Visser bij gekomen in de tuin. Het kunstwerk uit de jaren zestig was lang zoek. Het werd door het Rijksmuseum terug gevonden op de werf van een hijs- en transportbedrijf.

Elk jaar is er ook een zomer lang beeldhouwwerk van een bekende kunstenaar in de tuin te zien, dit jaar wordt dat het werk van Isamu Noguchi.

Stadspoorten 

Naast deze kunst zijn er in de tuinen ook een aantal 16e en 17e-eeuwse stadspoorten te zien.

Ik ga altijd even kijken bij de Bergpoort van 1619 uit mijn geboortestad Deventer. Een trotse stad, veel ouder dan Amsterdam. De adelaar op de top sympoliseert dat Deventer een vrije rijksstad was, een stad die rechtstreeks onder het gezag van de keizer van het Heilige Roomse Rijk viel. Het verlies van de Bergpoort aan het Rijksmuseum is nog altijd een pijnpunt in Deventer. 

Een paar tuinkamers verderop staan de timpanen van de Amsterdamse Tweede Regulierspoort. De Eerste Regulierspoort stond bij de Munttoren, maar de stad werd groter en een nieuwe Regulierspoort verrees in 1585 op het huidige Rembrandtplein. Oorspronkelijk was deze Tweede Regulierspoort van hout, maar in 1655 werd de poort vervangen door een stenen versie. In 1669 werd de stad opnieuw uitgebreid, de Tweede Regulierspoort werd een boterwaag. In 1874 werd het gebouw gesloopt.

Interessant is dat op het timpaan aan de stadszijde een koggeschip staat, een type schip dat veelvuldig werd gebruikt voor het vervoeren van grote hoeveelheden handelswaar. Het koggeschip siert het zegel van Amsterdam. In 1275 kreeg Amsterdam stadsrechten en met het (lak)zegel bevestigde de stad Amsterdam de geldigheid van officiële documenten. Het zegel werd ook gebruikt om te laten zien dat iets het eigendom was van de stad. Het zegel met de kogge is tot 1795 in gebruik gebleven, maar had toen al veel van haar betekenis verloren. De bekrachtiging van belangrijke aktes gebeurde inmiddels door het zetten van een handtekening door de burgemeester. Ook het gebruik van het zegel op gebouwen nam af.

Aan de buitenkant van het timpaan is het stadswapen te zien, drie Andreaskruizen met daarboven de keizerskroon, vaak geflankeerd door twee leeuwen. Het Wapen van Amsterdam stamt uit de zelfde periode als het zegel, rond 1280. Keizer Maximiliaan gaf Amsterdam in 1488 het recht om de keizerskroon toe te voegen aan het stadswapen. Het wapen is een herkenningsteken. Op de buitenzijde van de Tweede Regulierspoort heette het mensen welkom in de stad. 

Wapen van Amsterdam, 1640-1660, Hart Amsterdam.  

Bronnen:

Rijksmuseum

https://spqa-am.blogspot.com/2015/06/het-zegel-van-amsterdam.html

https://www.at5.nl/artikelen/228367/van-schroothoop-geredde-beelden-in-tuin-van-rijksmuseum

Groot wapen van Amsterdam met Andreaskruisen en de keizerskroon, Hart Amsterdam.